موزه جواهرات ملی ایران در خزانه بانک مرکزی ( خیابان فردوسی ) قرار دارد .
جواهرات بسیار با ارزشی متعلق به دوران های مختلف تاریخی ایران در این موزه نگهداری می شوند . نام هرکدام از آن ها به تنهایی کافی ست تا هر ایرانی و حتی گردشگر خارجی را برای بازدید از این مجموعه جذاب ترغیب کند .
الماس دریای نور ، بزرگ ترین الماس صورتی دنیا با وزنی معادل 4/36 گرم در این موزه نگهداری می شود . این برلیان ( نوعی تراش روی الماس ) آن چنان باارزش است که برای ایران پشتوانه پول ملی محسوب می شود !
نادرشاه افشار در جنگ با هند این الماس را همراه خود داشته است . تا قبل از سلطنت قاجار از این الماس در بازوبند شاهان استفاده می شد و پس از آن شاهان قاجار آن را بر تاج های خود نصب کردند . دریای نور در زمان درگیری مشروطه خواهان با حکومت وقت به سفارت روسیه امانت سپرده می شود که بعدها توسط همین افراد از روس ها باز پس گرفته شده و به خزانه ملی سپرده می شود .
جالب این جاست که این الماس یک زوج هم به نام کوه نور دارد . متاسفانه کوه نور پس از مرگ نادرشاه به دست افغان ها می افتد و به هند برده می شود . تمام تلاش ها برای بازگرداندن آن بی نتیجه می ماند و حتی این الماس مدتی بر تاج ملکه انگلستان جا خوش می کند !
کره جواهرنشان از دیگر آثار باارزش این موزه است . این کره زمین به دستور ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده و ترکیبی از طلای ناب به همراه جواهرات پیاده ( در جایی دیگر مورد استفاده قرار نگرفته ) خزانه سلطنتی است . دریاها و اقیانوس ها از زمرد ، آسیا و استرالیا و تمامی آمریکا از یاقوت و لعل ، ایران از الماس ، اروپا از یاقوت ، آفریقا از یاقوت سرخ و کبود و انگستان و استوا نیز مانند ایران به الماس مزین شده اند . دو حلقه ای که به صورت متقاطع روی کره هستند نیز با یاقوت تزئین شده اند . جالب این جاست که کشورها را به راحتی نمیتوان روی آن پیدا کرد و این گواه بر مهارت اندک سازنده آن است ! ناصرالدین شاه در زمان سلطنت خود دستور داده روی کره القاب اش را با الماس نشان کنند و کوه دماوند را با یاقوتی درشت ، کاملا متمایز از باقی مکان ها نشان دهند ! یاقوت معروفی به نام اورنگ زیب که مربوط به زمان نادرشاه افشار است در این کره جای تهران را به ما نشان می دهد .
تخت نادری یکی دیگر از آثار باارزش این گنجینه است . این تخت به دستور فتحعلی خان قاجار ساخته شده و سراسر آن پوشیده از حدود 22000 سنگ و جواهر قیمتی است ! پشت انداز یا همان تکیه گاه آن مانند پر طاووس بوده و در بالا به شکل تاج درآمده است . نقش برخی حیوانات مثل عقاب ، طوطی ، شیر ، سمندر و پلنگ خالدار را میتوان بر بدنه این تخت مشاهده کرد . جالب این که ، بیشترین استفاده از این تخت زمان سفر بوده که آن را با خود حمل می کردند و باقی مواقع اغلب در خزانه نگهداری می شده است . خوب است بدانید آخرین باری که از این تخت استفاده شد 4 آبان 1346 خورشیدی و در مراسم تاج گذاری محمدرضا شاه پهلوی بود .
تاج کیانی پیشینه ای جالب دارد . عمده استفاده از آن به زمان سلطنت قاجار و فتحعلی شاه برمی گردد . پس از ساسانیان ، شاهان مانند گذشته از تاج استفاده نمی کردند بلکه بیشتر از جقه استفاده می کردند . جقه یا تل ، قطعه زینتی ساخته شده از پر و گوهر است که شاهان معمولا روی دستار و یا کلاه خود می گذاشتند . شکل این تاج در عهد ناصری دستخوش تغییراتی شد . تعداد زیادی مروارید ، الماس ، زمرد و یاقوت نیز به آن اضافه شد . تاج کیانی در کنارکاربرد اصلی آن به عنوان تاج ، در عهد ناصری به نماد تبدیل می شود و تصویر آن روی سکه ها ، پرچم ، تمبر ، اسکناس و نشان های افتخار دیده می شود .
زمان به سلطنت رسیدن رضاشاه پهلوی ، وی حاضر نشد از این تاج قاجاری در مراسم تاج گذاری خود استفاده کند ! او دستور ساخت تاج جدیدی را داد که الماس دریای نور بر آن می درخشید . علاوه بر این الماس ، باقی بدنه از طلا ، نقره و مخمل قرمز که به سبک تاج پادشاهان ساسانی نزدیک است ، استفاده شد . این تاج جدید به نام تاج پهلوی معروف شد که آخرین بار محمدرضا شاه نیز در مراسم تاج گذاری خود از آن استفاده کرد . نکته مهم این مراسم حضور همسر شاه ، شهبانو فرح بود که تا قبل از آن مرسوم نبود در چنین مراسمی همسران پادشاه شرکت کنند ! به همین منظور تاجی طراحی شد که اکنون در همین موزه از آن نگهداری می شود . تاج شهبانو ، ساخت دست یک جواهرساز فرانسوی است . این تاج بر بستر طلای سفید ( روی سطح کلاه مخملی سبز یشمی ) ساخته شده و برای تزئین آن از یاقوت ، مروارید ، زمرد و الماس نیز استفاده شده است . به گفته فرح دیبا این تاج تقریبا 2 کیلویی ، روی سر بسیار سنگین بوده است !
مواردی که در بالا به آن ها اشاره شد از مهم ترین آثار این گنجینه باارزش هستند . در کنار آن ها آثار چشم نواز و منحصر به فرددیگری مثل نیم تاج یکی از دختران رضاشاه ، گردنبند شهبانو فرح ، صندوقچه جواهرات مروارید ، ویترین زمردها ، دسته و غلاف شمشیر جواهر نشان اتابک اعظم ( وزیر عهد قاجار ) نیز در معرض نمایش هستند .
